शोषक बाहुन विरुद्ध बाहुन लड्न सक्नुपर्छ: लिला सिटौला के स ससफो नेपाल

नेपालको इतिहासलाई हेर्दा बाहुनहरू एउटा काल खण्ड देखि नेपालको विभिन्न भूगोलमा बस्दै आएका छन । यहाँका आदिवासी जनजाति, मधेशी, थारू, शिल्पी र खस क्षेत्रीसँग यिनको घनिष्ट भावनात्मक सम्बन्ध छ । बिशेष गरी बाहुनहरू आज देवनागरी भाषालाई आफ्नो मातृभाषाको रूपमा ग्रहण गर्दछन भने हिन्दु धर्म र दशै–तिहार जस्ता पर्वलाई संस्कार– संस्कृतिको रूपमा ग्रहण गर्दछन । उक्त भाषा, धर्म र संस्कृतिको जीवन्त रूपनै हामी बाहुनहरूको पहिचान हो ।

देश भित्र हामी बाहुन जस्तै अरू धेरै जातिहरू एक अर्कामा मिलेर बसेका छौ । अलग अलग जाति भएका कारणले हरेक जातिका आ–आफ्ना भाषा, धर्म र संस्कृति–संस्कार छन । ती उनीहरुका मौलिक पहिचान हुन र त्यो हामी बाहुनको पहिचान जस्तै जीवन्त रहनु पर्छ ।

शोषक खस क्षेत्री शासक बिरुद्दमा हिजो अरू जाति सँगै जनताको स्तरमा रहेका खस क्षेत्रीहरू लडे  र, आज शोषक बाहुनहरूले सत्ता कब्जा गरेर जनता माथि दमन गरी विभिन्न भ्रम बाँडेर भ्रष्टचार गरी अकुत कमार्इ गरिरहेका छन । त्यस खाले शोषक बाहुन बिरूद्द हामी बाहुन लड्न सक्नु पर्छ
विडम्बना, हाम्रो देशमा एक सय चार वर्ष सम्म जहाँनीया राणा परिवारको मात्रै शासन चल्यो, जुन शासन जनता र देशको लागि थिएन, उनकै लागि मात्र थियो । त्यस क्रुर शासन विरूद्द राजा सहित हामी सबै जाति मिलेर लाग्यौ र उक्त व्यवस्था ढाल्यौ । तर, विडम्बना फेरि राजाहरूबाट हामीलाई धोका भयो । राजाको जेठा छोरा बाहेक अरू देशको शासक बन्न नपाउने निति थियो । त्यस कारण उहीं मानिस कोही सधै राजा हुने कोही सधै उनको रैती हुनुपर्ने बाध्यता बन्यो । फेरि, हामी सबै जाति मिलेर राजालाई ढाल्यौ र लोकतन्त्र ल्यायौ ।

लोकतन्त्र भनेको जनताको चाहनाको व्यवस्था हो । लोकतन्त्रमा हरेक जातिको आत्मसम्मान र आत्म गौरव गर्ने वातावरण हुन्छ । तर, जब हामी सबै मिलेर लोकतन्त्र ल्यायौं, फेरि अर्को विडम्बना हामीमाथि आइलाग्यो । त्यो विडम्बना भनेको एउटै जातिको वर्चश्व राज्यका हरेक निकायमा रहनु हो । एउटै भाषा, धर्म र संस्कृति अर्थात् पहिचान कायम रहने र अरूले हिजोकै जस्तो रैती वा दोस्रो दर्जाको नागरिक बन्न पर्ने अवस्था सिर्जना भयो ।

आखिर लोकतन्त्रको परिभाषा यस्तो हुन्छ त? लोकतन्त्र भित्र त सबै जातिको समान अस्तित्व हुँदैन? हामी जनस्तरमा रहेका बाहुनहरू सबै जातिको अस्तित्वलाई स्वीकारेर मिलेर बसेका छौं । एउटाले अर्कोको अस्तित्वलाई सम्मान गर्छौ । र, हरेक जातिको अस्तित्व रक्षाको माग गर्छौ र शान्ति र सम्वृद्धि चाहन्छौं । मिलेर बस्ने वातावरण लोकतान्त्रिक व्यवस्थाले बनाउनै पर्छ भन्ने हामी जनस्तरमा रहेका बाहुनको चाहना हो । तर, शासकहरू हिजोको जस्तै शोषक नै भयो ।

शोषक खस क्षेत्री शासक बिरूद्दमा हिजो अरू जातिसँगै जनताको स्तरमा रहेका खस क्षेत्रीहरू लडे । र, आज शोषक बाहुनहरूले सत्ता कब्जा गरेर जनता माथि दमन गरी विभिन्न भ्रम बाँडेर भ्रष्टचार गरी अकुत कमार्इ गरिरहेका छन । त्यस खाले शोषक बाहुन बिरूद्द हामी बाहुन लड्न सक्नु पर्छ ।

आज पनि मुलुक राष्ट्रिय जातीइय, वर्गीय र क्षेत्रीय उत्पीडनले ग्रस्त छ । त्यसबाट मुक्ति पाउन सक्नु मात्रै लोकतन्त्र हुन सक्छ । हामी जन्मे देखि स्वतन्त्र नेपालीलाई विदेशी हस्तक्षेप कदापि स्वीकार्य छैन । आन्तरिक रूपमा आफ्नै देशका शासकको हस्तक्षेप पनि स्वीकार्य छैन ।

यस देशमा सबै जातिका भाषा, संस्कृति, भेषभुषा र राजनैतिक अधिकार समान रूपले फूल्न पाउनु पर्छ भन्ने जोडदार माग हामी जनस्तरमा रहेका बाहुनहरूको छ । हिजो बिपीको पनि थियो , मदन भण्डारीको पनि थियो तर आजका शासक बाहुनहरू छोटे राजा बनेर हामी माथि अत्याचार गरेको हामीलाई कदापि स्वीकार्य छैन ।

कोइराला, ओली र दाहालले शासन गरेको देशमा कयौ कोइराला, वली र दाहालहरू सडकछाप भएर कन्टेनरमा फ्याँकेको भात खान विवश छौ । त्यस कारण हामी बाहुनहरू हिजो देखि नै यहाँका विभेदित जातिको अस्तित्वलाई स्वीकारेर एकअर्कामा मिलेर बस्दै आएका हौं । आज पनि मिलेर बस्न चाहान्छौं । उनको भावनामा शासकले चोट दिन्छ भने ति शासक बिरूद्द उनीहरू सँगै मिलेर लड्न तयार छौ ।

हामी जनस्तरमा रहेका बाहुनहरू कुनै जातिको पक्ष वा विपक्षमा होइन, हिजो देखि नै न्यायका पक्षमा लड्दै आएका हौं र आज पनि न्यायकै पक्षमा उभिन्छौ । सबै जातिले समानुपातिक ढंगले राज्यको शासन व्यवस्थामा भाग लिन पाउनु पर्छ । सबै जातिको पहिचानलाई जीवन्त राख्ने राजनैतिक प्रणाली अपनाउनु पर्छ । क्षेत्रीय र वर्गीय उत्पीडनबाट पनि राज्यले मुक्ति पाउने अवधारणा बन्नु पर्छ । विभिन्न खाले भ्रम बाँडेर करोडौ खर्चिनेले मात्र चुनाव जित्न सक्ने परम्पराको अत्य हुनु पर्छ । आफ्नो अस्तित्व बचाउन खोज्नेले अरूको अस्तित्वको सम्मान गर्नुपर्छ । देश र जनता प्रति माया भए मिलेर बस्न सक्ने हजार उपाय छन । शासकजनलाई चेतना भया ।

(सिटौला, संघीय समाजवादी फोरमका केन्द्रीय सदस्य हुन प्रस्तुत आलेख उनको फेसबुकबाट साभार गरिएको हो )